Tá sé de cheart ag gach teaghlach a thosú nuair is mian leis/léi/leo agus a gcuid oibre a eagrú ar bhealach a oireann dóibh siúd agus dá gcuid daoine muinteartha.
Dearbhaíonn an AE duit cothromaíocht oibre agus saoil ionas gur féidir leat riachtanais an tsaoil a sholáthar do do theaghlach gan a bheith ag cailleadh amach ar am luachmhar leo. Clúdaítear tusa agus do theaghlach le cosaint shóisialta, lena n-áirítear rochtain ar shéirbhísí cúram sláinte, agus ar phinsin.
Cén fáth go gcaithfimid dul i mbun gnímh maidir le cúrsaí teaghlaigh san AE?
de shaoránaigh AE a deir go bhfuil siad róthuirseach ón obair chun tabhairt faoin obair tí ar a laghad cúpla uair sa mhí
de dhaoine a ndearnadh suirbhé orthu a deireann go bhfuil a bpost mar chonstaic acu maidir le ham a chaitear lena dteaghlaigh
de thuismitheoirí a mbaineann úsáid as cúram leanaí le deacrachtaí acu ag íoc as
Céard atá á dhéanamh againn chun dul i mbun gnímh?
chun cúram a thabhairt do bhall teaghlaigh
d’oibrithe lánaimseartha san AE
ar fáil do thuismitheoirí ar bhealach a oireann dóibh (mar shampla, briste suas i mblocanna éagsúla nó páirtaimseartha)
Cuireann tú suim i do chuid oibre, ach ba mhaith leat am chamad do shaol persanta. Ba chóir duit a bheith in ann pleanáil cá mbeidh tú ag obair, cén uair agus cá chomh fad – agus cé mhéad a bheidh á thuilleamh agat.
- Deimhníonn an AE coinníollacha oibre intuartha agus trédhearcacha. A bhuí leis an dlí AE ar an ábhar seo, tá sé de cheart agat faisnéis a fháil ar an ábhar seo maidir le cá mbeidh tú ag obair agus cén uair, do theideal oibre, dáta thosaigh, dáta dheiridh (más infheidhme), saoire íoctha, tuarastal agus fógra faoi éirí as an bpost.
- Cuireann an dlí seo teorainn chomh maith ar thréimshí promhaidh chun cosc a chur ar mhí-úsáid chonarthaí gan uaireanta oibre orthu. Le conarthaí gan uaireanta oibre orthu, ní chaithfidh an fhostóir íoslíon uaireanta oibre a chinntiú don fhostaí. Ní féidir leis an bhfostaí a bheith cinnte maidir leis na huaireanta oibre atá aige/aici nó an tuarastal a bheidh acu.
- Dearbhaíonn dlí an AE chomh maith go bhfuil a dhóthain ama agat saor ón obair taobh istigh de laethanta oibre as a chéile ionas gur féidir leat scíth a thógáil agus am a chaitheamh ar do shaol pearsanta.
- Tugann an Treoir maidir le hAm Oibre an ceart duit 11 uair de shos neamhbriste gach lá. Má oibríonn tú níos mó ná 6 huaire an chloig sa lá, caithfear sos a bheith thughtha duit.
- Cumasaíonn dlí an AE duit 4 seachtaine de laethanta saoire le pá a thógáil ar a laghad gach bliain.
Caithfidh tú a bheith cinnte go gcomhlíontar riachtanais do theaghlaigh nuair atá tú ag obair nó nuair atá tú i mbun do gnhó a thosú. San AE, tá sé de cheart agat cúram sláinte, cúram leanaí inacmhainne agus cúram fadthéarmach a bheith agat. Leis sin, is féidir leat aire a thabhairt do do ghnó agus dul sa tóir ar do ghairm, agus tú breá compoórdach mar tá a fhios agat go bhfuil do theaghlach slán sábháilte.
- Cruthaíodh an Straitéis Eorpach um Chúram chun seirbhísí cúraim ardchaighdeáin, inacmhainne agus inrochtana a chinntiú ar fud an Aontais Eorpaigh agus cás na bhfaighteoirí cúraim agus na ndaoine a thugann cúram dóibh araon.
- A bhuí leis an Ráthaíocht Eorpach i dtaobh Leanaí, is féidir le tíortha de chuid an AE rochtain a fháil ar mhaoiniú le deimhniú gur féidir le paistí i gcruachás rochtain a fháil ar oideachas agus ar chúram atá in aisce agus éifeachtach, lena n-áirítear béile sláintiúil amháin gach lá scoile.
- Is iomaí thíortha AE le tionscadail ar bun acu chun saolta leanaí a fheabhsú.
- Cuireann Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (airteagal 35) in iúl go bhfuil an ceart ag gach duine rochtain a bheith acu ar chúram sláinte coisctheach. Chun é sin a chuir i bhfeidhm, tá cistí éagsúla ag an AE ag cur leis an bhfeabhas ar chúram sláinte i dtíortha an AE. Is tacaíocht airgeadais AE é clár EU4Health, rud nach bhfuil feicthe riamh i réimse na sláinte, le €5.3 bhilliún á infheistiú le linn tréimhse 2021-27.
- Trí rialacha an AE cosnaítear do chearta slándála sóisialta agus tú ag gluaiseacht san Eoraip (27 AE + an Íoslainn, an Iorua agus an Eilvéis).
- Mar shaoránach an AE, tá sé mar cheart agat chomh maith rochtain a bheith agat ar chúram sláinte i dtír eile an AE agus déanfaidh do thír féin na táillí a chúiteamh.
- Féadann tú rochtain a fháil ar an gceart seo trí Charta Eorpach um Árachas Sláinte, cárta saor in aisce a thugann rochtain duit ar chúram sláinte riachtanach, curtha ar fáil ag an stát agus tú ar chuairt in aon ceann de na 27 tír den AE agus tuilleadh, faoi na coinníollacha céanna agus ar an gcostas céanna mar a bheadh ar dhuine le hárachas acu ón tír sin.
- Mar dhuine féinfhostaithe nó i bhfostaíocht neamhgnách, tá sé fós mar cheart agat cosaint shóisialta leordhóthanach a bheith agat amhail cúram sláinte agus sochair mháithaireachas agus atharthachta.
San Eoraip, tá sé mar cheart agat sheirbhísí riachtanacha a fháil (uisce, sláintíocht, fuinneamh, córas iompair, seirbhísí airgeadais agus cumarsáid dhigiteach) d’ard chaighdeán, ag soláthar caighdeán maireachtála réasúnta duit agus do do theaghlach an t-am ar fad. Is seirbhísí iad chomh maith a dtugann rochtain duit agus do do theaghlach ar oideachas, obair agus ar sheirbhísí poiblí eile.
Tá tú i dteideal ioncam íosta chomh maith agus tú sa tóir ar obair, ag ligean duit agus do do theaghlach saol réasúnta a bheith agaibh fiú gan phost.
Cé go bhfuil dlíthe ar leith ag gach tír de chuid an AE maidir le cén cineál tacaíochta atá ar fáil duit, tacaíonn an AE le tíortha trí chomhairle a thabhairt maidir le feabhas a chur leis an tacaíocht seo le cinntiú go dtugtar cúnamh dóibh siúd le gá acu le tacaíocht, agus ag déanamh cinnte go bhfuil rochtain ar phoist ag na daoine ábalta i leith na hoibre. Tá baill an AE freagrach as seirbhísí riachtanacha a eagrú ag an leibhéal náisiúnta, réigiúnach nó áitiúil ach tacaíonn an AE leat maidir leis an rochtain atá agat ar na seirbhísí seo trí dhlíthe cosanta tomhaltóra agus cistí an AE.
